Choroba Alzheimera

„Fakt, że miała Alzheimera, nie oznaczał, że nie zasługiwała już, aby zostać wysłuchaną.” Lisa Genova

Potocznie uważa się, że osoby cierpiące na chorobę Alzheimera posiadają wyłącznie gorszą pamięć. Niestety choroba ta wiąże się z upośledzeniem wielu dodatkowych sfer.

Ważna jest umiejętność odróżnienia objawów związanych z typowym starzeniem się organizmu od nasilonych i utrudniających funkcjonowanie zjawisk występujących w chorobie Alzheimera. Wiedza ta jest niezbędna, ponieważ choroba występuje prawie u połowy osób powyżej 85 roku życia, w mniejszej częstotliwości u młodszych nawet poniżej 40 lat! Jest to problem, który dotyka dużej grupy ludzi w wieku podeszłym i jest zwłaszcza w dzisiejszych czasach starzejącego się społeczeństwa jak najbardziej aktualny.

Ten rodzaj choroby otępiennej rozwija się stopniowo nawet przez wiele lat. Za przyczynę jej powstania uważa się odkładanie w mózgu białek o patologicznej strukturze, które powodują postępujący zanik neuronów oraz połączeń między nimi. Do głównych czynników ryzyka zachorowania na chorobę Alzheimera zalicza się: podeszły wiek, mutacje genów, zespół Downa. Odnotowuje się stosunkowo niewielki procent odziedziczalności.

Na co szczególnie zwracać uwagę?

Oczywiście w celu postawienia diagnozy potrzebne jest przeprowadzenie szczegółowego wywiadu, testów przesiewowych i laboratoryjnych pozwalających na wykluczenie innych możliwych przyczyn zaburzeń. Natomiast jesteśmy w stanie zaobserwować pewne symptomy, zmiany zachowania u bliskiej nam osoby, które mogą wskazywać na chorobę Alzheimera. 

Do najwcześniej pojawiających się objawów należą zaburzenia pamięci w bieżących sytuacjach. Osoba nie pamięta co robiła chwilę temu, z tego wynika potrzeba kilkukrotnego powtarzania informacji choremu. Pojawia się również problem przypominania sobie pojedynczych słów.
W początkowym stadium pamięć zdarzeń dotyczących dzieciństwa i młodości funkcjonuje raczej bez zakłóceń. Wraz z rozwojem choroby również ta pamięć ulega zaburzeniom, tak iż
w zaawansowanym stadium dochodzi do zapominania informacji na temat własnej osoby, nierozpoznawania najbliższych, wypowiadania bardzo prostych słów lub wyłącznie sylab.

Niestety choroba nie ogranicza się do upośledzenia pamięci. Pojawiają się zaburzenia orientacji w terenie, które w późniejszych stadiach choroby prowadzą do problemów w poruszaniu się po własnym mieszkaniu. Obserwowane są także częste zaburzenia koncentracji w trakcie wykonywanej czynności.

Sytuacja dezorientacji, nie rozumienia sytuacji w jakiej chory się znajduje doprowadza do zaburzeń nastroju, objawiających się: niepokojem, zdenerwowaniem, irytacją czy nawet depresją. Objawy depresyjne takie jak: obniżony nastrój, poczucie beznadziejności może być zauważone już w początkowych fazach choroby, kiedy chory zdaje sobie sprawę ze swojego pogarszającego się stanu.

Chory może posiadać urojenia, że najbliższe mu środowisko podejmuje próby pozbycia się go
z mieszkania czy specjalnie chowa przedmioty, aby nie mógł ich znaleźć. Ze względu na takie myślenie chory może reagować lękiem lub agresją skierowaną w opiekuna.

Z chorobą wiążą się również zaburzenia snu np. częste drzemki, czy późne zasypianie. Jednym z bardziej charakterystycznych objawów jest wędrowanie, czyli „przymus” chodzenia po pomieszczeniu i próby wydostania się na zewnątrz. 

Leczenie

Obecnie nie istnieje skuteczna metoda leczenia choroby Alzheimera. Stosowana farmakoterapia ma na celu jedynie ograniczyć objawy zaburzeń. Nadal nie udało się ustalić,
w jaki sposób można zapobiec lub zatrzymać chorobę.

Opieka nad chorym

Ze względu na przebieg choroby, upośledzenie całościowego funkcjonowania chory potrzebuje wraz z pogłębianiem się objawów całodobowej opieki. Jest to z pewnością zadanie bardzo trudne, wymagające ogromnych nakładów cierpliwości i wyrozumiałości. Warto wprowadzić kilka reguł, które to zadanie mogą ułatwić np. zaplanować dzień w taki sposób, aby najtrudniejsza czynność przypadała na czas najlepszego funkcjonowania chorego, ustalić jakie sytuacje wzbudzają u pacjenta niepokój i odpowiednio je zmieniać. Bardzo ważną rolę pełni także edukacja opiekuna na temat możliwości skorzystania z pomocy specjalistycznych ośrodków czy grup wsparcia, które pozwolą w pewnym stopniu zmniejszyć obciążenie psychiczne i fizyczne.

Przygotowane na podstawie:

Gaweł, M. i Potulska-Chromik, A. (2015). Choroby neurodegeneracyjne: choroba Alzheimera
i Parkinsona. Postępy Nauk Medycznych, 28(7), 468-476.

Hausz-Piskorz, B. i Buczkowski, K. (2013). Diagnostyka i leczenie choroby Alzheimera
w warunkach praktyki lekarza rodzinnego. Forum Medycyny Rodzinnej, 7(4), 198–207.

Kaczmarek, M., Durda, M., Skrzypczak, M. i Szwed, A. (2010). Ocena jakości życia opiekunów osób z chorobą Alzheimera. Gerontologia Polska, 18(2), 86-94.

Kalat, J.W. (2006). Biologiczne podstawy psychologii. Warszawa: PWN.

Leszek, J. (2012). Choroba Alzheimera: obecny stan wiedzy, perspektywy terapeutyczne. Polski Przegląd Neurologiczny, 8(3), 101–106.